- Firwarrah nêt mit gês.
- Sêoh ôuh Dûts in ga mêdia.
Dûts (othar Francs ant Plats, bettar is eigalic Thûts) is gimâct sprâca, wet es hôuptbronna it Âltôstnêtharfrancsdûts gibruct.
Wî clincat it? Ant wî scrîfat man it?[]
- It gift ôuh ein hôuptstrôuca ôfir thês ongarwirp, nâmalîc hîr ant hîr.
Clanca ant scrîfwêg ôfirstimman sih rêthalîc gôd. It gift mêdar twêclancar es [oːu̯] (ôu), [eːo̯] (êo) ant [uːa̯] (ûa). It gift ein lanc gislôtan clincar ân ga fôrecanta, [i] (î), ant beithar lanc ant cort ân ga aftarcanta, [u] ant [uː] (u ant û) Ôuh gift it ein middabôfaclanc, [ɪ] (i). In gar middarêgiônar gift it tha [e] (e), [eː] (ê), [ə] (a ~ e), [o] (o) ant tha [oː] (ô). Wîdar gift it ôpanar clancar es [æː] (ae), [ɐ] (a ~ e), [ɑ] (a) ant [a] (â).
It gift sêcar ôuh mitclancar. Thêsar sênt hîr ongar in ein tâfala gisit.
| Plâtsa fan ûtcallan → | Liplîc | Tongafôrecanta | Tongamiddacanta | Stembandlîc | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mit beithar lippar | Mit ga ongarlip ant tandar | Mit ga tonga thar tandar râcan | Mit ga tonga in ga tandcassa drucan | Mit ga tonga tha tandcassa râcan | Gêgan git hel gihêmalta | Gêgan git sâh gihêmalta | Mit ga hûga | ||
| Wêg fan ûtcallan ↓ | |||||||||
| Mit ga nâsa | m | - | n | ɲ | ŋ | - | - | ||
| Thurh tû wêg to ôpanan | p b | - | t d | - | k g | - | ʔ | ||
| Thurh lof to blâsan | - | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | ç | x | ʁ | h |
| Thurh lofânfôra to fircleinan | - | - | - | j | w | ||||
| Thurh to trillan | - | - | r | - | - | - | - | ||
| Thurh lof ân to fôran lancshêr ga tonga | - | - | l | - | - | - | - | ||
[v] is biclanca fan [f], [z] fan [s], [ʒ] fan [ʃ], [ç] ant [x] fan [h], [ɲ] ant [ŋ] fan [n], [ð] fan [θ] ant [ʁ] fan [r]. Somtîda is ôuh [j] ein biclanca fan [g]. [ʔ] commat fôre es twê wordar sih râcan, wi tha âfant othar falla ongar nâma ût.
/h/ wêrat ûtgicallt es [h] othar [ç] ant [x]. /sc/ es [sk] othar [ʃ].
Grammâr[]
- It gift ôuh ein hôuptstrôuca ôfir thês ongarwirp, nâmalîc hîr.
Tha grammâr is nêt sô simpal es thî fan bîfôrebeild it Ingals othar it Nêthardûts, thoh is it meccalîcar es git Latîn.
Fallar[]
- Sêoh ôuh Firplâtsingafalla in git Dûts
- It gift ôuh ein hôuptstrôuca ôfir thês ongarwirp, nâmalîc hîr.
It Dûts cinnat fêr hôuptfallar; ongarwirpfalla, fôrewirpfalla, giftfalla ant bisitfalla. Wîdar gift it ôuh nah twê bîfallar, nâmalîc; firplâtsingafalla ant rôpingafalla. Nâmawordar, leidwordar ant ga sinna wô it instit firangaran nâ thêsar fallar. Tâfala ongar gift tha firfôginga fan eigarnâmawordar ân, nâmalîc gast (fôre mînswordar), sprâca (fôre frôuawordar) ant cind (fôre sîdalôswordar).
| Falla | Mînsword | Frôuaword | Sîdalôsword | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ein | Twê | Ein | Twê | Ein | Twê | |
| Êirsta | gast | gastar | sprâca | sprâcar | cind | cindar |
| Twêda | gastas | gastar | sprâca(n) | sprâcar | cindas | cindar |
| Drêda | gastan | gastar | sprâcan | sprâcar | cindan | cindar |
| Fêrda | gasta(n) | gastar | sprâca(n) | sprâcar | cinda(n) | cindar |
| Fîfda | gast! | gastar! | sprâc! | sprâcar! | cind! | cindar! |
| Sicsda | gastas | gastar | sprâcas | sprâcar | cindas | cindar |
Ein fircleininga can gimâct wêran thurh (-a) ca(-) aftar stamma to sittan mit dâ aftar môgalîc aftarsitsal.
- gast -> gasta ca
- sprâcan -> sprâca can
- cindar -> cinda car
Wircwordar[]
- It gift ôuh ein hôuptstrôuca ôfir thês ongarwirp, nâmalîc hîr.
It gift mêdar grûpar fan wircwordfirfôgingar. Grûpa ein stit ongar:
| Nomma | Gast | Nûtîda | Thentîda | NaTC-tîda | NêTC-tîda | Bîtîda |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ein | ih | wirca | wircada | wirce | wircede | wirca |
| thû | wircast | wircadast | wircest | wircedest | wirca | |
| î, hê, it, sê | wircat | wircada | wircet | wircede | wirca | |
| Twê | wêt | wircat | wircada | wircet | wircede | wirca |
| û | wircat | wircada | wircet | wircede | wirca | |
| thê | wircat | wircada | wircet | wircede | wirca | |
| Mêdar | wêr | wircan | wircadan | wircen | wirceden | wirca |
| gêr | wircat | wircada | wircet | wircede | wirca | |
| thî | wircant | wircadant | wircent | wircedent | wirca | |
| Gans | Rôpwîs | Deiltîda | Ongarwirp | |||
| Ein | Twê | Mêdar | Nû | Then | ||
| (to) wircan | wircah! | wircat! | wircan! | wircanda | giwirct | wircan |
Ant nû folgat grûpa twê:
| Nomma | Gast | Nûtîda | Thentîda | NaTC-tîda | NêTC-tîda | Bîtîda |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ein | ih | brûca | brûcada | brûce | brûcede | bruca |
| thû | brûcast | brûcadast | brûcest | brûcedest | bruca | |
| î, hê, it, sê | brûcat | brûcada | brûcet | brûcede | bruca | |
| Twê | wêt | brûcat | brûcada | brûcet | brûcede | bruca |
| û | brûcat | brûcada | brûcet | brûcede | bruca | |
| thê | brûcat | brûcada | brûcet | brûcede | bruca | |
| Mêdar | wêr | brûcan | brûcadan | brûcen | brûceden | bruca |
| gêr | brûcat | brûcada | brûcet | brûcede | bruca | |
| thî | brûcant | brûcadant | brûcent | brûcedent | bruca | |
| Gans | Rôpwîs | Deiltîda | Ongarwirp | |||
| Ein | Twê | Mêdar | Nû | Then | ||
| (to) brûcan | brûcah! | brûcat! | brûcan! | brûcanda | gibruct | brucan, brûcan |
It gift ôuh starcar wircwordar (sêoh hîr) ant unrêgalmâtihar wircwordar. Fôre ga lets grûpa hâban wêr thî ein bî ein, nâmalîc; sên, hâban, gêfan, gân, dôn, sittan ant cinnan.